Kadınlar 4320 sayılı yasa ile ilgili yeterli bilgi alamıyor!
Mor Çatı’ya başvuran kadınlarla yapılan görüşmeler, şiddet uygulayanı evden uzaklaştıran 4320 sayılı yasa ile ilgili yeterli bilgi alamadıklarını ortaya koydu. Her üç kadından birinin aile içinde şiddete maruz kaldığı Türkiye’de bu yasanın önemi büyük. Ancak 1998 yılında çıkarılan yasanın uygulanmasında hala sorunlar yaşanıyor.
Kadınlar 4320 sayılı yasa ile ilgili yeterli bilgi alamıyor!
Mor Çatı’ya başvuran kadınlarla yapılan görüşmeler, şiddet uygulayanı evden uzaklaştıran 4320 sayılı yasa ile ilgili yeterli bilgi alamadıklarını ortaya koydu. Her üç kadından birinin aile içinde şiddete maruz kaldığı Türkiye’de bu yasanın önemi büyük. Ancak 1998 yılında çıkarılan yasanın uygulanmasında hala sorunlar yaşanıyor.
Sığınakta kalan 39 kadın, Mor Çatı’ya gelmeden önce polise ya da adli kurumlara başvurmuş olmalarına karşın sadece 3’üne bu yasa ile ilgili gerekli bilgi verildi. 1 kadın için zabıt bile tutulmazken, bir başkası şiddet uygulayanla barıştırılmaya çalışıldı. Kadınların büyük bir çoğunluğu (yüzde 95) bu yasayı Mor Çatı ya da avukatları aracılığıyla öğrendiler. Yasa ile ilgili bilgi sahibi olan kadınların yüzde 76’sı kendisi ile ilgili koruma kararı çıkarılmasını talep etti. Koruma kararı talep etmeyen kadınların 2’si resmi nikahı olmadığı için başvuru yapamadı. Diğer 2 kadın, babaları ile kalan çocuklarının iyiliğinden endişe ettiği için yasanın kendisine uygulanmasını istemedi. Bunların dışında anlaşmalı boşanabilmek için (1 kişi), evinden atıldığından (1 kişi), şiddete boşanma sonrası maruz kaldığı için (1 kişi), ya da avukat önerisiyle (1 kişi) koruma kararı başvurusu yapmamış olan kadınlar da bulunuyor.
Bu alanda çalışan 2 sosyolog, Banu Kavaklı Birdal ve Ulaş Sunata tarafından hazırlanan rapor 4320 sayılı yasanın uygulanmasındaki sorunlarla ilgili çarpıcı sonuçlar içeriyor. Rapor, Mor Çatı’nın yürütmekte olduğu ve Avrupa Birliği tarafından finanse edilen “Ev içi Şiddete Karşı Kadınların Dayanışma Merkezleri Aracılığıyla Güçlendirilmesi” projesi kapsamında hazırlandı. Çalışma kapsamında son 2 yıl içinde Mor Çatı’ya başvurmuş, sığınakta kalmış, 4320 sayılı yasadan yararlanmaya çalışmış kadınlarla derinlemesine görüşmeler yapıldı.
HÂLÂ BARIŞTIRMAYA ÇALIŞAN POLİS VAR!
Sığınakta kalan 39 kadından sadece 3 tanesi (% 8) Mor Çatı’ya gelmeden önce bu kanundan haberdar olmuştu, üstelik neredeyse tamamı (38 kişi) yaşadığı şiddet nedeniyle polise ya da adli kurumlara başvurmuştu. Kanun hakkında bilgi sahibi olan kadınlara bu bilgi ilk başvuru mercii olan polis tarafından değil kendi avukatları ya da Mor Çatı yoluyla verilmişti. Yazılı ve görsel medya da kanun hakkında bilginin kadınlara ulaşmasında etkili olamamıştı.
Yasal kurumlar bu kadınlardan bir tanesinin kaydını almazken bir diğerini de şiddet uygulayan kişi ile barıştırma girişiminde bulundular. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu ve Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından son yıllarda yürütülmekte olan polis eğitimlerinin yaygınlaştırılabilmesi bu noktada büyük önem taşımaktadır.
“TANIK YA DA DOKTOR RAPORU GETİR!”
Mahkemeye koruma kararı için başvuru yapan 29 kadının 1 tanesinden tanık, bir diğerinden ise doktor raporu getirmesi istendi. Oysa yasanın hızlı uygulanabilmesi kadınların can güvenliklerini koruyabilmek için çok önemlidir. Bu nedenle yasa, başvuran kadından tanık ve doktor raporu istenmemesini, koruma emrinin derhal çıkarılmasını öngörüyor. 2 örnek dışında hakim ve savcıların tanık ya da rapor istemedikleri görüldü. Ancak bunda özellikle Mor Çatı’ya başvurup hukuki destek almış kadınlar için mahkemeye avukatlar tarafından eldeki tüm belgelerin sunulmuş olmasının da payı bulunuyor.
Koruma kararı çıkartılan durumların tamamında karar 6 aylık bir süre için çıkarıldı. Koruma kararının uygulanmasıyla ilgili olarak karar dahilindeki sadece 3 kadın (% 13) polis ya da savcılıktan destek gördüğünü belirtti. 4320 sayılı kanun ile korunan kadınlardan 2 tanesi (% 9) koruma tedbir kararının süresini 2 kereden fazla uzattırdı.
İMAM NİKAHLI 3 KADINA UYGULANAMADI
3 kadın için imam nikahlı olduğu gerekçesiyle koruma kararı çıkarılamadı. Bu da yasanın uygulanmasındaki önemli bir boşluğa işaret ediyor.
8 AY GEÇTİ, KARAR HÂLÂ ÇIKMADI!
2 vakada ise (% 9) aylar sonra bile mahkeme kararı hâlâ çıkartılamadı. Kadınlardan biri mahkeme sonucunu beklemekten vazgeçerken, diğerinin boşanma davası daha önce sonuçlandı. Koruma kararı çıkması için bir ya da bir buçuk ay bekleyen kadın sayısı 8, ki bu da kararın çıktığı durumlarda kadınların % 35’inin bir ay ya da daha fazla korumasız kaldığı anlamına geliyor.
Koruma kararı çıkan 23 vakadan sadece 2 tanesinde (% 9) karar bir gün içerisinde uygulamaya kondu. 3 durumda (% 13) 2 ila 3 gün içerisinde karar çıkarıldı. 2 kadın (% 9) için bu süreç yaklaşık olarak bir hafta alırken, 5 kadın (% 22) koruma kararının çıkarılması için 10 ile 20 gün beklemek durumunda kaldı.
KARARA RAĞMEN 3 KADIN ŞİDDET GÖRDÜ, 1’İ SALDIRGAN TARAFINDAN KAÇIRILDI
Koruma kararının şiddet uygulayan kişiye tebliğ edilmesinin ardından 3 kadın (% 13) aynı kişiden şiddet gördü. 1 kadın ise şiddete koruma kararı çıkartılmasını beklerken maruz kaldı. Bu 3 şiddet vakasında da şiddet uygulayan kişi kadının ev ya da işyerine gelerek koruma kararını ihlal etti. Bir vakada polis çağırma tehdidi üstüne saldırgan sadece sözlü şiddet uygulayıp ayrıldı. Bir kadın fiziksel şiddete maruz kalırken diğer olayda saldırgan ihlali kadını kaçırıp bir otele kapatmaya kadar vardırdı.
KADINLAR YASANIN UYGULANMASI KONUSUNDA ISRARCI
Yasa ile ilgili yeterli bilgi alındığında kadınların yasanın uygulanması konusunda ısrarcı olduğu görülmekte. Nitekim, Mor Çatı yoluyla kanun hakkında bilgi edindikten sonra kadınların % 76’sı (29 kişi) koruma kararı çıkartılmasını talep etti. Mahkemeye başvuranların büyük bir kısmı uzun bile sürse dava sürecini yakından izledi, karar çıktıktan sonra uygulanması ile ilgili görevlileri zorlayıcı oldu.
4320 sayılı kanun hakkında genel bir değerlendirme yapan 17 kadından 11 tanesi (% 65) kanunun ‘iyi, faydalı ve gerekli’ olduğu kanısında. 3 kadın (% 18) kanunun iyi olduğu fikrine katılırken imam nikahlıları kapsam dışı bırakmasını eleştiriyor. 2 kadın ise (% 12) gene imam nikahlı kadınları içermemesi nedeniyle ayrımcı olduğu yorumunu yapıyor. 1 kadınsa kanunu içerik olarak olumlu bulmakla birlikte kanun hakkında yeterli bilgi verilmemesinden şikayetçi oldu.
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı