Kadınlara karşı şiddetin önlenmesi ve şiddete maruz kalan kadınlara ihtiyaç duyduğu desteklerin sunulmasında en önemli araçlardan biri kadınlara ve beraberindeki çocuklara 7/24 destek hizmetleri sunan merkezlerin olmasıdır.
Kadın ve çocuklar sadece kamu kurumlarının mesaide olduğu saatlerde şiddete maruz kalmıyor. Kadınlar şiddete maruz kaldıklarında neler yapabileceği, hangi kişi ve kurumlara ulaşabileceği, sığınaklar, yasal mekanizmalar gibi birçok konuda her an destek hizmetlerine erişebilmek istiyor. Bu ihtiyaçlar çoğu zaman kadınlar için aciliyet içeriyor.
Bu nedenle gerek 6284 Sayılı Yasa, gerekse de Türkiye’nin taraf olduğu İstanbul Sözleşmesi[1], kadına yönelik şiddetle mücadelede devletin 7/24 esasına göre çalışan erişilebilir ve ücretsiz merkezleri açılmasını bir yükümlülük olarak belirledi.
Kadınlara karşı şiddetin önlenmesi ve şiddete maruz kalan kadınlara ihtiyaç duyduğu desteklerin sunulmasında en önemli araçlardan biri kadınlara ve beraberindeki çocuklara 7/24 destek hizmetleri sunan merkezlerin olmasıdır.
Kadın ve çocuklar sadece kamu kurumlarının mesaide olduğu saatlerde şiddete maruz kalmıyor. Kadınlar şiddete maruz kaldıklarında neler yapabileceği, hangi kişi ve kurumlara ulaşabileceği, sığınaklar, yasal mekanizmalar gibi birçok konuda her an destek hizmetlerine erişebilmek istiyor. Bu ihtiyaçlar çoğu zaman kadınlar için aciliyet içeriyor.
Bu nedenle gerek 6284 Sayılı Yasa, gerekse de Türkiye’nin taraf olduğu İstanbul Sözleşmesi[1], kadına yönelik şiddetle mücadelede devletin 7/24 esasına göre çalışan erişilebilir ve ücretsiz merkezleri açılmasını bir yükümlülük olarak belirledi.
İstanbul Sözleşmesi’nin 24. Maddesi uyarınca:
“Taraflar bu Sözleşme kapsamındaki her türlü şiddet hakkında arayanlara tavsiyelerde bulunmak üzere, gizliliğe veya kimlik bilgilerinin açıklanmamasına özen gösterilerek, ülke çapında 24 saat (7/24) hizmet verecek ücretsiz telefon yardım hattı kurmak için gerekli hukuki ve diğer tedbirleri alır.”
Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, bu kapsamda, 19.12.2017 tarihinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bilgi edinme başvurusunda bulunarak, Alo 183’ün çalışma biçimi, hatta yapılan başvuru ve ihbarların nitelik ve niceliksel dökümleri ile ilgili sorular sormuştur. Yapılan bilgi edinme başvurusuna yanıt 02.02.2018 tarihinde gelmiştir. Bakanlık tarafından, “2016 yılında hatta gelen 241.027 çağrı olduğu bu çağrıların 40.830’unun kadın hizmetleri hakkında olduğu” cevabı verilmiştir. Verilen bilgilerden “kadın hizmetleri” denilen bu destek hakkında bilgi verilmemekler birlikte, kaç kadının şiddete maruz kaldığı için başvurduğu bilgisi de paylaşılmamaktadır.
Kadınların ALO 183’e Başvuru Hakkı Fiilen Kısıtlanıyor
Bu cevaptan görülüyor ki, İstanbul Sözleşmesi uyarınca, 7/24 sadece kadına yönelik şiddet ve ayrımcılık konularında destek ve yönlendirme hizmeti sağlaması gereken telefon hattı yok ve ALO 183 kadına yönelik şiddet ve ayrımcılık dışında başka birçok alanda hizmet sağlamakta.
Bakanlık web sitesinde yer alan bilgiye göre, bu telefon hattı, aile, kadın, çocuk, engelli, yaşlı, şehit yakınları ve gazilere yönelik hizmetleri içeriyor.
Telefon hattının, tüm sosyal destekler için bilgilendirme ve yönlendirme yapıyor olması şiddete maruz kalan kadın ve çocuklarla şiddet sebebiyle ortaya çıkan ihtiyaç ve taleplerle ilgili nitelikli ve özgün bir çalışma yapılmasını zorlaştırmaktadır.
Detaylı Sorularımız Yanıtsız Kaldı
Bakanlığa yapmış olduğumuz başvuruda, telefon hattının bütçesi, çalışan personel sayısı, kadınların bir kez destek aldıktan sonra hattı yeniden arama sayıları, hangi birimlere yönlendirme yapıldığı, hangi destekler sağlandığı, kadına yönelik şiddet vakalarında kimlerin hattı aradığı, gelen aramaların farklı şiddet biçimlerine (ekonomik, psikolojik, fiziksel, cinsel, dijital, ısrarlı takip) dağılımı gibi somut sorularımız cevapsız kaldı.
Bakanlık cevap yazısında detay vermeden tüm personelin kadına yönelik şiddet konusunda eğitimler aldığını ifade etti.
Oysa sorduğumuz soruların cevaplanması, kamu otoritelerinin mevcut telefon hattının çalışmalarını somut veriler temelinde değerlendirmesine zemin oluşturabilirdi. Yapılan bilgi edinme başvurularının yanıtsız kalması mevcut mücadele mekanizmalarına ilişkin etki değerlendirmelerinin yapılmadığı ve politikaların somut veriler ışığında geliştirilmediği şüphesini doğuruyor. Ayrıca bu bilgilerin paylaşılmaması devletin kadına yönelik şiddete ilişkin verileri kamu ile paylaşma yükümlülüğünü yerine getirmemesi anlamına geliyor.
Kadınlar için 7/24 Destek Hattı Yapılandırılmalı
Bütün sosyal grupların bilgi alabileceği ve yönlendirme ihtiyacı olduğu telefon hatlarının hayata geçirilmesi önemli. Ancak kadına yönelik şiddet verileri, şiddetin sıklığı ve şiddet gören kadınların ihtiyaçlarının yaşamsal, acil ve özellikli olması nedeni ile uluslararası hukuk, sadece kadınlara destek verecek 7/24 telefon hattının varlığını zorunlu tutmuştur.
Bakanlık cevabından da anlaşılacağı üzere, mevcut hali ile ALO 183 kadınların şiddete karşı7/24 telefon hattı ihtiyacını karşılamıyor.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’ndan kadına yönelik şiddet ve ayrımcılık konularına özgülenmiş, 7/24 esasına göre çalışan ayrı bir hattın İstanbul Sözleşmesi’ne uygun olarak yapılandırılmasını talep ediyoruz.
Ek 1: Mor Çatı’nın Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na yapmış olduğu başvuru ve Bakanlık cevabı
Sorularınız için Mor Çatı Dayanışma Merkezi: 0212 292 52 31 – 32
[1] Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi